Sağlıklı bir yaşam için
gerekli olan koşullar kısaca hijyenik koşullar olarak ifade edilir. Bir
canlının yaşamını devam ettirebilmesi ve verimli olması için bazı özel
koşullara gerek vardır. Bunlar ısı, rutubet, havalandırma, ışık, yem,
su, yerleşim sıklığı, çevrede bulunan çeşitli mikroorganizmalar ve
miktarları önemli çevresel faktörlerdir. Söz konusu olan bu faktörler
hayvanın ihtiyaçlarına uygun şekilde sağlanmaz ise yada değişkenlikler
gösterirse sağlık durumu bozulur. İlk olarak büyüme, gelişme
gerilikleri, verimsizlikler gözlenir. Söz konusu canlılar daha kolay
hasta olma eğilimi gösterir.
Sağlık koruma amaçlı temizlik kurallarının bilinmesi üretimde ve sorun
yaşamama da çok önemlidir. Söz konusu kurallar ile çevrede bulunan
hastalık yapan yada üretime darbe vuran mikroorganizmaların (virüs,
bakteri, mycoplasma, küf, mantar, parazit) ve çeşitli toksit maddelerin
çoğalmalarının önlenmesi, onların zayıflatılmaları veya tümden yok
edilmeleri amaçlanır.
Kümeslerde, yem kaplarında, suluklarda, yuvalıklarda, tüneklerde ve
çevrelerinde periyodik olarak temizlik yapılmalıdır. Yapılan temizlik
işleminden sonra belirli aralıklarla dezenfeksiyon uygulamaları
yapılmalıdır.
Temizlik uygulamasını 3 ana başlık altında toplayabiliriz:
1- Mekanik Temizlik
2- Dezenfeksiyon
3- Sterilizasyon
Mekanik olarak yapılan temizlik tüm kaba kirlerin gübre ve benzeri
maddelerin kazınması, toplanıp süpürülmesi işlemleri ile başlatılır.
Sonra su ile yıkama ve artık maddelerin yüzeyden sökülüp atılması işlemi
yapılır. Son yıkama suyuna deterjan veya sabun katılması yağlı kirlerin
sökülmesine yardımcı olur.
Kaba temizliği yapılan ve yıkanan bir yüzey temiz görünümlüdür. Fakat bu
yüzey üzerinde pek çok bakteri, küf ve benzeri maddelerin bulunabileceği
unutulmamalıdır.
Temizleme işleminin ikinci aşamasında yüzeylerde bulunan
mikroorganizmaların öldürülme işlemleri yapılır. Bir ortamdaki virüs,
bakteri, mantar ve benzeri mikroorganizmaların sayıca azaltılıp zarar
vermeyecek düzeye indirilmesine dezenfeksiyon tüm olarak öldürülüp yok
edilmelerine ise sterilizasyon denir.
Kümeslerde dezenfeksiyon işlemlerinin iyi ve periyodik bir şekilde
yapılması yeterlidir. Kümesleri yaparken kolayca temizlenecek şekilde
yapılmasına özen gösterilmelidir. Kümes tabanında su birikmemelidir.
Tahta ve toprak zeminli kümeslerin dezenfekte edilmesi çok zor veya
imkansızdır. Suluk, yemlik ve yuvalıkların temizliklerine özen
gösterilmelidir.
SAĞLIK ve HASTALIK
Canlı bir organizmanın yaşamı çeşitli sistemlerin düzenli ve uyumlu
çalışması sonucunda devam eder. Fizyolojik sınırları içerisinde canlının
tüm sistemlerinin düzenli ve uyumlu olmasına sağlık denir. Bu uyumu
bozan yada etkileyen bir sebebin canlı vücuduna girmesi sonucu oluşan
duruma da hastalık denir. Hastalık durumunun ortaya çıkması için en az
bir etkenin canlıyı mutlaka etkilemesi gereklidir.
HASTALIK ETKENLERİ
A- DIŞ ETKENLER
1- Fiziksel etkenler (çeşitli ışınlar, ısı, elektirik vb.)
2- Kimyasal etkenler (gazlar, zehirler, beslenme vb.)
3- Mekanik etkenler ( vurma, çarpma, boğulma vb.)
4- Biyolojik etkenler
a) Virüs
b) Bakteri
c) Mantar
d) Protozoon
e) Parazit (iç parazit, dış parazit)
B- İÇ ETKENLER
1- Hormonal
2- Metabolik
3- Genetik
Bunların dışında canlının bireysel duyarlılığı, bağışıklığı önemli rol
oynar.
Hastalık canlının:
- Türüne
- Irkına
- Yaşına
- Cinsiyetine
- Bağışıklığına
- Çevresel etkilere bağlı olarak ta değişir.
C- ÇEVRESEL ETKİLER
1- İklim
2- Yerleşim
3- Barınak
4- Stres
5- İnsan
HASTALIKLARIN BULAŞMASI VE YAYILMASI
Mikroorganizmaların vücuda giriş yolları:
a) Sindirim sistemi yoluyla
b) Solunum sistemi yoluyla
c) Üreme sistemi yoluyla
d) Deri yoluyla
e) Göz-kulak yoluyla
f) Dolaşım sistemi yoluyla
g) Yumurta yoluyla
Mikroorganizmaların vücuttan çıkış yolları:
a) Deri yoluyla
b) Sindirim sistemi yoluyla
c) Solunum sistemi yoluyla
d) Üreme sistemi yoluyla
e) Salgılar yoluyla atılan bu hastalık etkenleri canlı ve cansız
aracılarla veya insanlarla diğer canlılara bulaştırılır.
Bu etkenlerin taşınma ve bulaşma yolları:
- Kümes ekipmanları (yemlik, suluk, yuvalık vb.)
- Sinek, böcek, kemiriciler, keneler vb.
- İnsan
- Yem, su, gübre
- Tüyler
- Yabancı kuşlar
- Rüzgar
- Nakiller ile diğer canlıya taşınır bulaştırılır ve enfekte edilir.
GENEL KORUNMA ÖNLEMLERİ
1- Hastalıklı ve diğer kümeslerle temas kesilmelidir.
2- Hasta ve hastalıktan şüpheli hayvanlar acilen ayrılmalı mümkünse imha
edilmelidir.
3- Kümese giriş çıkışlar kontrol edilmeli, yabancı kişiler ve kuşlar
sokulmamalı, bilinmeyen yem verilmemelidir.
4- Çevrede hastalık görüldü ise kümes dezenfekte edilmeli dışarıdan
insan-hayvan giriş çıkışları kontrol altına alınmalıdır.
5- Karantina tedbirleri uygulanmalı ve hastalık etkenleri uzak
tutulmalıdır.
6- Mümkünse genç ve yaşlı hayvanlar ayrılmalıdır.
7- Kümeste havalandırma, ışık, rutubet, yemlik, yuvalık ve m2ye düşen
hayvan sayısı ayarlanmalıdır.
8- Hayvanların hastalıklara karşı dirençli bulundurulmaları ( aşılama)
gerekir.
9- Hayvanlara ihtiyacı olan yem karmaları verilmeli, kesinlikle aç-susuz
bırakılmamalıdır.
10- Bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınılmalı, hasta hayvanlar ayrılmalı
ve başka bir yerde tedavi edilmelidir. Ancak bazı hayvanlar kendileri
iyileşse bile hastalığı taşımaya ve yaymaya devam ederler. Böyle
hayvanlara taşıyıcı yada portör denir. O yüzden tedavi her zaman geçerli
ve ekonomik değildir.
Unutmayınız ki hasta hayvanlara karşı bilinçsiz kullandığınız ilaçlar
yarardan çok zarar getirmektedir. Bugün bir çok mikroorganizma çoğu
ilaca direnç kazanmıştır. Sağlığı koruma tedavi etmekten daha kolay ve
ucuzdur. Örneğin dişlerimizi her gün fırçalayarak diş fırçası ve macunu
maliyetine katlanıyoruz eğer bu düşük maliyet ve cüzi zahmetten
kaçınırsak tedavi etmek için çok daha fazla acı, zahmet, masraf ve zaman
kaybıyla karşılaşırız. Ve asla dişleriniz eskisi gibi olmayacaktır.
Aynen öyle güvercin yetiştiriciliğinde de koruyucu bakım ve programları
ihmal edilmemelidir.
Böylesine güzel, bilgilendirici, ilginç bir siteyi kuran ve diğerlerine
örnek olan Sayın TGYB yöneticilerine çalışmalarından dolayı ve bu sitede
bana yer verdikleri için teşekkür eder saygılarımı sunarım.
Veteriner Hekim
Eren Yavuz Denizli
GSM: 0532 5628519 |