KANATLI KOLERASI

Kanatlı Kolerası kuşlarda Pasteurella multocida ile enfeksiyon sonrası klinik olarak ortaya çıkan hastalık için kullanılan ifadedir. Gizli enfeksiyonlar nadir görülmezler, ancak vuku bulduğunda Kanatlı Kolerası olarak adlandırılmaktan çok, Pasteurella enfeksiyonu olarak adlandırılırlar.

Tarihçe:
Kanatlı Kolerası olarak bilinen hastalıklar halihazırda 18. YY.da, bulaşıcılıkları ise 19. YY.da tarif edilmiştir. Hastalananlar genelde suda yaşayan kanatlılar ile tavuklardır. Amerikan tarihinde sık sık kaz çiftliklerinde kitle halinde ölümlerden bahsedilmektedir.

Ortaya Çıkış ve Önemi:
Çiftlik kanatlılarına nazaran P.multocida ile meydana gelen ve Kanatlı Kolerası olarak bilinen klinik enfeksiyonlar güvercinlerde nadir görülür. Kanatlı Kolerası ile hastalanmış kanatlılarla yoğun temas halinde bile genelde hastalanmamaktadırlar.

Hastalık Tetikleyicileri:
Pasteurella’lar ismini, geçen yüzyılın başında bu virüsü ilk kez sabit bir ortamda üretmeyi başarmış olan Fransız Lois Pasteur’den almıştır. Renklendirme yöntemiyle iki gözenekli yapıları ortaya çıkan, çubuk şeklinde bakterilerdir. P.multocida’nın yanı sıra, kuşlarda enfeksiyonlara sebep olan, ancak ‘’Kanatlı Kolerası’’ olarak adlandırılmayan başka Pasteurella çeşitleri de vardır.

Bulaşma ve Yayılma:
P.multocida için tetikleyici deposu fareler, bazen de kedi ve köpeklerdir. Yabani kuşlarda çoğu zaman gizli (latan) enfeksiyon kaynağı olup, hastalığı yayabilmektedir.
Virüsler gizli veya klinik olarak hastalanan hayvanların burun üstü bezleri ile burun deliklerinden çıkan balgam ve sıvılar ile yayılır. Yayılma kirlenmiş yem ve suyun yanı sıra toz ile de gerçekleşir. Yayılma canlı ara taşıyıcılar (Köpek, kedi, yabani kuşlar, fare ve sıçan) ile de mümkündür. Birçok enfeksiyon ısırılma nedeniyle de  başlayabilir ancak enfeksiyon kapmak için çoğu zaman basit bir temas bile yeterlidir. Açıkta bırakılan güvercinler enfeksiyonu başka salmalara taşıyabilmektedir.

Hastalığın Oluşumu:
Tetikleyicinin ağız yada solunum yoluyla veya yabani bir hayvanın ısırmasıyla alınması durumunda güvercinler birkaç saatten birkaç güne kadar olan bir kuluçka süresi sonrası hastalanırlar.

Hastalığın Belirtileri:
Pasteurella multocida ile enfeksiyon, alınan tetikleyici miktarına ve mikrobun hastalık yapıcı özelliklerine bağlı olarak gizli (latan), subklinik veya klinik enfeksiyonlara neden olur. Klinik enfeksiyonlar perakut ile akut arası gidişattan sonrası yüksek vücut ısısı, yem yemede azalma, solunum zorlukları ve burun akıntısına sebep olurlar. Ölüm genelde birkaç gün içinde, bazende 24 saat içinde meydana gelir. Spesifik olmayan hastalık belirtileri görülen, kronik bir hastalık gidişatı ortaya çıkar.

Otopsi:
Hastalık akışının kısa olması nedeniyle güvercinler otopside genel olarak iyi bir beslenme görüntüsü çizer. Karın boşluğunun açılmasıyla birçok organda toplu iğnebaşı büyüklüğünde, sayıca fazla ve birleşmiş kanamalar dikkat çeker. Akciğer yüksek derecede iltihaplanmış ve kan içindedir. Bağırsak içeriği de kanlanmış olabilir.

Teşhis:
Birçok güvercinin ani ölümü otopsi bulgularına bağlı olarak ancak bir varsayım oluşturabilir. Kesin bir teşhis için ölmüş hayvanların organlarından alınan tetikleyiciler 24 ile 48 saat içinde laboratuar ortamında incelenmelidir.
Kanatlı Kolerası için Almanya’da 1991 yılından beri yürürlükte olan bildirim zorunluluğu kaldırılmıştır. Zamanında teşhis edildiği takdirde tedavisi başarılı olduğundan Avrupa Birliği  içinde de bir bildirim zorunluluğu yoktur.

Tedavi:
Kayıpları en aza indirgemek için Kanatlı Kolerası şüphesinde derhal tedavi önlemleri alınmalıdır. Dozajı 25 mg/Vücut ağırlığında verilen Sulfonamidlerin özellikle etkili olduğu görülmüştür.           Antibiyotiklerde genelde uygulanan dozlarda etkili olabilmektedir. Salma tedavisi bir haftalık bir aradan sonra tekrarlanmalıdır. Kronik olarak hastalanan, zayıflamış hayvanlar tedaviye başlamadan imha edilmelidir. Kanatlı Kolerası’na karşı aşı mümkündür, lakin güvercinler için hali hazırda bir tecrübe yoktur.

Önlem:
Tetikliyici deposu-yuvası olarak bilinen hayvanlar salmadan uzak tutulduğu sürece Kanatlı Kolerası’nın ortaya çıkışı önlenebilmektedir. Özellikle suda yaşayan kanatlılarla temas önlenmelidir.
Kedi veya köpek tarafından ısırılan güvercin izole edilmeli ve salmaya tekrar bırakılmadan önce bir veteriner tarafından muayene edilmelidir.

Ufuk ALAGÖZ tarafından TGYB için çevirilmiştir.