Kanatlı Kolerası kuşlarda Pasteurella multocida ile enfeksiyon sonrası
klinik olarak ortaya çıkan hastalık için kullanılan ifadedir. Gizli
enfeksiyonlar nadir görülmezler, ancak vuku bulduğunda Kanatlı Kolerası
olarak adlandırılmaktan çok, Pasteurella enfeksiyonu olarak
adlandırılırlar.
Tarihçe:
Kanatlı Kolerası olarak bilinen hastalıklar halihazırda 18. YY.da,
bulaşıcılıkları ise 19. YY.da tarif edilmiştir. Hastalananlar genelde
suda yaşayan kanatlılar ile tavuklardır. Amerikan tarihinde sık sık kaz
çiftliklerinde kitle halinde ölümlerden bahsedilmektedir.
Ortaya Çıkış ve Önemi:
Çiftlik kanatlılarına nazaran P.multocida ile meydana gelen ve Kanatlı
Kolerası olarak bilinen klinik enfeksiyonlar güvercinlerde nadir
görülür. Kanatlı Kolerası ile hastalanmış kanatlılarla yoğun temas
halinde bile genelde hastalanmamaktadırlar.
Hastalık Tetikleyicileri:
Pasteurellalar ismini, geçen yüzyılın başında bu virüsü ilk kez sabit
bir ortamda üretmeyi başarmış olan Fransız Lois Pasteurden almıştır.
Renklendirme yöntemiyle iki gözenekli yapıları ortaya çıkan, çubuk
şeklinde bakterilerdir. P.multocidanın yanı sıra, kuşlarda
enfeksiyonlara sebep olan, ancak Kanatlı Kolerası olarak
adlandırılmayan başka Pasteurella çeşitleri de vardır.
Bulaşma ve Yayılma:
P.multocida için tetikleyici deposu fareler, bazen de kedi ve
köpeklerdir. Yabani kuşlarda çoğu zaman gizli (latan) enfeksiyon kaynağı
olup, hastalığı yayabilmektedir.
Virüsler gizli veya klinik olarak hastalanan hayvanların burun üstü
bezleri ile burun deliklerinden çıkan balgam ve sıvılar ile yayılır.
Yayılma kirlenmiş yem ve suyun yanı sıra toz ile de gerçekleşir. Yayılma
canlı ara taşıyıcılar (Köpek, kedi, yabani kuşlar, fare ve sıçan) ile de
mümkündür. Birçok enfeksiyon ısırılma nedeniyle de başlayabilir ancak
enfeksiyon kapmak için çoğu zaman basit bir temas bile yeterlidir.
Açıkta bırakılan güvercinler enfeksiyonu başka salmalara
taşıyabilmektedir.
Hastalığın Oluşumu:
Tetikleyicinin ağız yada solunum yoluyla veya yabani bir hayvanın
ısırmasıyla alınması durumunda güvercinler birkaç saatten birkaç güne
kadar olan bir kuluçka süresi sonrası hastalanırlar.
Hastalığın Belirtileri:
Pasteurella multocida ile enfeksiyon, alınan tetikleyici miktarına ve
mikrobun hastalık yapıcı özelliklerine bağlı olarak gizli (latan),
subklinik veya klinik enfeksiyonlara neden olur. Klinik enfeksiyonlar
perakut ile akut arası gidişattan sonrası yüksek vücut ısısı, yem yemede
azalma, solunum zorlukları ve burun akıntısına sebep olurlar. Ölüm
genelde birkaç gün içinde, bazende 24 saat içinde meydana gelir.
Spesifik olmayan hastalık belirtileri görülen, kronik bir hastalık
gidişatı ortaya çıkar.
Otopsi:
Hastalık akışının kısa olması nedeniyle güvercinler otopside genel
olarak iyi bir beslenme görüntüsü çizer. Karın boşluğunun açılmasıyla
birçok organda toplu iğnebaşı büyüklüğünde, sayıca fazla ve birleşmiş
kanamalar dikkat çeker. Akciğer yüksek derecede iltihaplanmış ve kan
içindedir. Bağırsak içeriği de kanlanmış olabilir.
Teşhis:
Birçok güvercinin ani ölümü otopsi bulgularına bağlı olarak ancak bir
varsayım oluşturabilir. Kesin bir teşhis için ölmüş hayvanların
organlarından alınan tetikleyiciler 24 ile 48 saat içinde laboratuar
ortamında incelenmelidir.
Kanatlı Kolerası için Almanyada 1991 yılından beri yürürlükte olan
bildirim zorunluluğu kaldırılmıştır. Zamanında teşhis edildiği takdirde
tedavisi başarılı olduğundan Avrupa Birliği içinde de bir bildirim
zorunluluğu yoktur.
Tedavi:
Kayıpları en aza indirgemek için Kanatlı Kolerası şüphesinde derhal
tedavi önlemleri alınmalıdır. Dozajı 25 mg/Vücut ağırlığında verilen
Sulfonamidlerin özellikle etkili olduğu görülmüştür.
Antibiyotiklerde genelde uygulanan dozlarda etkili olabilmektedir. Salma
tedavisi bir haftalık bir aradan sonra tekrarlanmalıdır. Kronik olarak
hastalanan, zayıflamış hayvanlar tedaviye başlamadan imha edilmelidir.
Kanatlı Kolerasına karşı aşı mümkündür, lakin güvercinler için hali
hazırda bir tecrübe yoktur.
Önlem:
Tetikliyici deposu-yuvası olarak bilinen hayvanlar salmadan uzak
tutulduğu sürece Kanatlı Kolerasının ortaya çıkışı önlenebilmektedir.
Özellikle suda yaşayan kanatlılarla temas önlenmelidir.
Kedi veya köpek tarafından ısırılan güvercin izole edilmeli ve salmaya
tekrar bırakılmadan önce bir veteriner tarafından muayene edilmelidir.
Ufuk ALAGÖZ tarafından TGYB için çevirilmiştir. |