Türkiyeye geldiğimde arkadaşım İskender Damgacı'yı ziyaret etmek
amacıyla Denizliye uğradım. Ziyaretim sırasında Dolapcı ve Dönek
ırklarını görme imkanım oldu. Dolapcıları ilk defa ve
Dönekleride onbeş yıl sonra yeniden gördüm.
Yıllardan beri bu ırkların birbiriyle karıştırıldıkları konusunda çok
şey duymuştum. Kuşları gözlerimle görünce, Denizli güvercin
yetiştiricilerinin aslında çok şanslı olduklarını düşünmekten
kendimi alamadım... Dolapcı birde paçalı bir ırk olsaydı? Eğer
Dolapcılar performansları ve fiziksel özellikleriyle bu kadar alakasız
oldukları bir ırkla böyle karıştırılıyorsa,
paçalı Dolapcı bir Kelebek
varyetesi olup çıkardı sanırım.
Son yıllarda internette güvercinlerimizle ilgili siteler oldukca
çoğaldı. Bunların hepsinin kendi düzeylerine göre güvercin
yetiştiriciliğimize bir katkı sağladığını düşünmekle beraber Dolapcı /
Dönek tartışması gibi çelişkileri yaratabileceğini takla ile
ilgili siteleri gezerken görüyorum. Kaç tane takla üzerine sitede sadece
paçalı olduğu için takla oldukları varsayılıp ziyaretcilere sunulan
internetten toplama fotoğraflar var düşündürücü?
Tabii Dolapcı / Dönek tartışması böyle baslamadı.
İnternetteki
sitelerimiz oluşmazdan yıllarca önce bu tartışma sürüp geliyordu. Tartışmanın Dolapcıların, Dönek
besleyen bölgelere veya Döneklerin, Dolapcı besleyen bölgelere
getirilmesi sonucu ortaya çıktığını tahmin ediyorum. Bence dolapcıları
gören Dönek yetiştiricilerinin bu kuş "fırtıkcı dönektir" demesinin tek
sebebi olabilir, o da Dolapcıyı tanımadıkları gibi kendi kuşlarını ve
kuşlarının geçmişini bilmemeleridir. İki ırk bir birinden farklıdır.
Bunların
kendine özgü, farklı özellikleri olduğu yıllardan beri sadece takla beslemiş
benim gibi birisi için bile belirgin bir gözlem.
Bu gözlemlerimden bir kaçını kısaca anlatayım:
Fiziksel olarak Dolapcılar döneklerin yere parallel genişce vücut
yapılarına nazaran omuzlara doğru kalınlaşan bir vücut yapısına sahip.
Görünüşleri daha kaslı ve döneklere göre bacakları daha kısa olmasına
rağmen dik duruşları nedeniyle daha uzun gibi görünüyorlar. Göğüs
yapılarının daha dolgun olması belkide uçuş tarzlarının bir işareti.
Dönek uçuşa geçerken dar bir açıyla yerden kalkıyor. Kanat çırpışı bana
bir insanın yüzerken kulaç atmasını andırdı. Narin yapısı dolayısıyla
havalanmak için belli bir çaba sarfettiği açık. Aynı zamanda kalkış ve
uçuş sırasında döneğin teleklerinin bir birinden ayrı durumda bulunması
bu iki ırkın arasındaki uçuş farkının başka bir nedeni olduğunu
düşündürüyor. Öyleki dolapcılar bana daha çok postaları hatırlattı. Kas
yapıları ve teleklerinin uçuş sırasında aralıksız devam etmesi belkide
döneklere nazaran daha uzun süreler uçabilmelerinin bir nedeni. Bu
yapının ortaya çıkardığı başka bir özellikde dolapcıların uçuşa
geçmelerinin, hız ve yükseklik kazanmalarının çabuk ve sanki her hangi
bir çaba sarfetmeden oluşması.
Performans olarak bu iki ırkın farkları açık. Döneklerin oyunlarını
sanki yetiştiricilerine olan bir görev gibi yerine getirmelerinin
yanında Dolapcıların performansı bana sanki bunu kendileri için bir zevk
olarak yaptıklarını düşündürdü. Uçuş ve performans farkları bence
fiziksel farklılıklarının yanında karakter farklılıklarındanda doğuyor.
Bu farklılık, kuşlar yerdeykende hareketlerinden belli oluyor. Neredeyse
değişik kişilikleri var diyebilirim. Dönekler salmadan çıkarıldıklarında
grup içinde sakin bir uyum gösterirken gözleri havada değil, uçuş için
yetiştiricilerinin emirlerine bağlı gibiler. Bir yerden başka bir yere
yetiştirici tarafından sopayla yürütülmelerine doğal bir sakinlik ve
uyumla karşılık veriyorlar. Dönekler az sayıda uçurulup yerde uyumlu
bir topluluk olarak hareket ederken, Dolapcılar grup olarak uçuruldukları
halde yerde bireysel olarak bağımsız hareket ediyor. Sanki her
birisinin önemli bir planı var ve onun üzerinde çalişıyorlar
gibi. Bu
bireysellik gruba bir dinamizm veriyor. Her zaman uçuşa hazırlar ve
grubun içinden birinin uçuşa geçmesi bu isteği tetiklemeye yetiyor.
Dolapcılarda Dönekler gibi yerde yetiştiricilerinin ses ve sopayla
verdiği komutlara cevap verirken, bunun döneklerdeki gibi doğal bir
hareket olmadığını ve sıkı bir eğitimden kaynaklandığını
bütün hareketleriyle vurguluyorlar.
Dolapcı / Dönek ilişkisini düşünürken, döneklerin performans tarzının
Birmingham makaracısının performansında var olduğunun farkına vardım. Bu
ırkın değişik makara tazlarından birisi tabak makarası ve özellikle
normal makaranın sonunda olması istenilen fakat çok ender rastlanılan
bir dönüş. Birmingham makaracısının İngiliz kaynaklarına göre
yaratılışında kullanılan ırklar, Hollanda taklacısının dışında, kesin
olarak bilinmiyor. Bunların içinde Dönek varmıydı acaba diye düşünmekten
kendimi alamıyorum.
Uğur Kurt GÜRSU / San Jose, California A.B.D. |