DOLAPÇI IRKIMIZI GÖZLEMLERİM

 


Türkiye’ye geldiğimde arkadaşım İskender Damgacı'yı ziyaret etmek amacıyla Denizliye uğradım. Ziyaretim sırasında  Dolapcı ve Dönek ırklarını görme imkanım oldu. Dolapcıları ilk defa ve Dönekleride onbeş yıl sonra yeniden gördüm.

Yıllardan beri bu ırkların birbiriyle karıştırıldıkları konusunda çok şey duymuştum. Kuşları gözlerimle görünce, Denizli güvercin yetiştiricilerinin aslında çok şanslı olduklarını düşünmekten kendimi alamadım... Dolapcı birde paçalı bir ırk olsaydı? Eğer Dolapcılar performansları ve fiziksel özellikleriyle bu kadar alakasız oldukları bir ırkla böyle karıştırılıyorsa, paçalı Dolapcı bir Kelebek varyetesi olup çıkardı sanırım.

Son yıllarda internette güvercinlerimizle ilgili siteler oldukca çoğaldı. Bunların hepsinin kendi düzeylerine göre güvercin yetiştiriciliğimize bir katkı sağladığını düşünmekle beraber Dolapcı / Dönek tartışması gibi çelişkileri yaratabileceğini takla ile ilgili siteleri gezerken görüyorum. Kaç tane takla üzerine sitede sadece paçalı olduğu için takla oldukları varsayılıp ziyaretcilere sunulan internetten toplama fotoğraflar var düşündürücü?

Tabii Dolapcı / Dönek tartışması böyle baslamadı. İnternetteki sitelerimiz oluşmazdan yıllarca önce bu tartışma sürüp geliyordu. Tartışmanın Dolapcıların, Dönek besleyen bölgelere veya Döneklerin, Dolapcı besleyen bölgelere getirilmesi sonucu ortaya çıktığını tahmin ediyorum. Bence dolapcıları gören Dönek yetiştiricilerinin bu kuş "fırtıkcı dönektir" demesinin tek sebebi olabilir, o da Dolapcıyı tanımadıkları gibi kendi kuşlarını ve kuşlarının geçmişini bilmemeleridir. İki ırk bir birinden farklıdır. Bunların kendine özgü, farklı özellikleri olduğu yıllardan beri sadece takla beslemiş benim gibi birisi için bile belirgin bir gözlem.

Bu gözlemlerimden bir kaçını kısaca anlatayım:

Fiziksel olarak Dolapcılar döneklerin yere parallel genişce vücut yapılarına nazaran omuzlara doğru kalınlaşan bir vücut yapısına sahip. Görünüşleri daha kaslı ve döneklere göre bacakları daha kısa olmasına rağmen dik duruşları nedeniyle daha uzun gibi görünüyorlar. Göğüs yapılarının daha dolgun olması belkide uçuş tarzlarının bir işareti. Dönek uçuşa geçerken dar bir açıyla yerden kalkıyor. Kanat çırpışı bana bir insanın yüzerken kulaç atmasını andırdı. Narin yapısı dolayısıyla havalanmak için belli bir çaba sarfettiği açık. Aynı zamanda kalkış ve uçuş sırasında döneğin teleklerinin bir birinden ayrı durumda bulunması bu iki ırkın arasındaki uçuş farkının başka bir nedeni olduğunu düşündürüyor. Öyleki dolapcılar bana daha çok postaları hatırlattı. Kas yapıları ve teleklerinin uçuş sırasında aralıksız devam etmesi belkide döneklere nazaran daha uzun süreler uçabilmelerinin bir nedeni. Bu yapının ortaya çıkardığı başka bir özellikde dolapcıların uçuşa geçmelerinin, hız ve yükseklik kazanmalarının çabuk ve sanki her hangi bir çaba sarfetmeden oluşması.

Performans olarak bu iki ırkın farkları açık. Döneklerin oyunlarını sanki yetiştiricilerine olan bir görev gibi yerine getirmelerinin yanında Dolapcıların performansı bana sanki bunu kendileri için bir zevk olarak yaptıklarını düşündürdü. Uçuş ve performans farkları bence fiziksel farklılıklarının yanında karakter farklılıklarındanda doğuyor. Bu farklılık, kuşlar yerdeykende hareketlerinden belli oluyor. Neredeyse değişik kişilikleri var diyebilirim. Dönekler salmadan çıkarıldıklarında grup içinde sakin bir uyum gösterirken gözleri havada değil, uçuş için yetiştiricilerinin emirlerine bağlı gibiler. Bir yerden başka bir yere yetiştirici tarafından sopayla yürütülmelerine doğal bir sakinlik ve uyumla karşılık veriyorlar. Dönekler az sayıda uçurulup yerde uyumlu bir topluluk olarak hareket ederken, Dolapcılar grup olarak uçuruldukları halde yerde bireysel olarak bağımsız hareket ediyor. Sanki her birisinin önemli bir planı var ve onun üzerinde çalişıyorlar gibi. Bu bireysellik gruba bir dinamizm veriyor. Her zaman uçuşa hazırlar ve grubun içinden birinin uçuşa geçmesi bu isteği tetiklemeye yetiyor. Dolapcılarda Dönekler gibi yerde yetiştiricilerinin ses ve sopayla verdiği komutlara cevap verirken, bunun döneklerdeki gibi doğal bir hareket olmadığını ve sıkı bir eğitimden kaynaklandığını bütün hareketleriyle vurguluyorlar.

Dolapcı / Dönek ilişkisini düşünürken, döneklerin performans tarzının Birmingham makaracısının performansında var olduğunun farkına vardım. Bu ırkın değişik makara tazlarından birisi “tabak makarası” ve özellikle normal makaranın sonunda olması istenilen fakat çok ender rastlanılan bir dönüş. Birmingham makaracısının İngiliz kaynaklarına göre yaratılışında kullanılan ırklar, Hollanda taklacısının dışında, kesin olarak bilinmiyor. Bunların içinde Dönek varmıydı acaba diye düşünmekten kendimi alamıyorum.


Uğur Kurt GÜRSU / San Jose, California A.B.D.