SAĞLIK DURUMUNUN KONTROL EDİLMESİ İLE İLGİLİ AYRINTILAR

Güvercin yetiştiriciliğini ancak ciddi bir uğraş olarak kabul eden kişiler sağlıklı güvercinlere sahiptir diyebiliriz. Büyük kayıplarla karşılaşmak istemeyen yetiştiriciler hayvanlarının sağlık durumunu sürekli kontrol etmelidir. Önlem olarak iki çeşit yöntemden bahsedebiliriz. Birincisi sürekli olarak hastalıklara karşı önlem almak. İkincisi ise bir veya birkaç hayvanda dikkat çekici, normal olmayan davranışlar görüldüğünde hemen karşı tedbir almak.

Önleyici tedbirlerden olan dışkının düzenli olarak kontrolü, solucanlar, coccidien ve salmonella hakkında genel bir fikir verebilir.

Henüz büyük bir hasara yol açmadan olası bir enfeksiyonu başlangıç aşamasında önlemek için, ilkbaharda üretim sezonunun başında, dışkı kontrolü yetiştiriciler tarafından mutlaka yaptırılmalıdır.

Bunun için her salmadan farklı yerlerden dışkı örnekleri alınır. Her salma için en az yumurta büyüklüğü kadar taze dışkı toplanmalıdır. Dışkı örneği için kullanılacak kaşık veya tahta parçası temiz olmalıdır!

Bunun için en uygunu dondurma yemek için kullanılan küçük kaşıklardır. Her salma için ayrı kaşık kullanılmalıdır.

Tek bir güvercinden alınacak örnek için güvercin küçük bir sepet ya da gösteri kafesine kapatılarak, altına kâğıt ya da naylon serilmeli ve dışkısını yapması beklenmelidir.

Yetiştirici dışkı kontrolünde sadece yukarıda bahse konu enfeksiyonlarla ilgili sonuçların alınabileceğinin bilincinde olmalıdır. Örneğin solucan hastalığının kanıtlanabilmesi, dışkıya sadece yetişkin solucanların bırakacağı yumurtaların bulunmasına bağlıdır.

Taze bir enfeksiyon güvercinlerin davranışlarından kendini belli etse de, kanıtlanması güçtür. Burada ancak dışkı kontrolü kesin bir teşhis verebilir. Bir Ornithose enfeksiyonu ancak belli başlı şartlarda (taze dışkı, acil tahlil) teşhis edilebilir. Çeşitli tahlillerin yapılmasıyla sonuca gidilebilir. Sadece tecrübeli bir veterinerin alacağı kan örneğiyle hastalık teşhis edilebilir.

Dışarıdan gözlendiğinde hasta olarak sınıflandırılan tüm güvercinler yakalanarak tek tek kontrol edilir. Başlangıç aşamasında olan bir zayıflamayı veya tüyler arasındaki parazitleri tespit etmek için bu kontrol düzenli olarak rasgele seçilmiş sağlam güvercinlerde de yapılmalıdır.

Elde yapılan kontrolde önce beslenme durumu kontrol edilir. Sağlıklı güvercinlerin pürüzsüz bir deriye ve sert göğüs kaslarına sahip göğüs kafesleri vardır. Sağlıklı güvercinin beslenmeden sonra içi el ile hissedilebilecek kadar dolu bir kursağı bulunur. Gaganın açılması ile ağız içi görülür. Sağlıklı güvercinde ağız içindeki tükürükte exsudat ve kaplama bulunmaz. Parmak ile dikkatlice basıldığı takdirde gırtlak da izlenebilir. Ağız veya choanen yarığının arkasında beyazlık veya kaplama trichomonad varlığı nedeniyle örnek alınmasını gerektirebilir. Ağız örneği canlı bir güvercinden alınır ve derhal mikroskop altında değerlendirilir. Virüsler vücuttan alındıktan kısa süre sonra öldüklerinden, örneklerin laboratuara gönderilmesi faydasızdır.

Sağlıklı güvercinin elde tutularak yapılan kontrolünde hatasız ve düzgün tüylere (özellikle kanatlarda) sahip olduğu görülmelidir. Rengin solması ve yıl boyunca meydana gelen yıpranma bozuklukları normaldir. Bu tarz tüyler tüy döneminde değiştirilir.

Elde tutulan güvercinin heyecandan nabzı artar. Serbest olan güvercinin de kalp atışlarını ölçmek neredeyse imkânsızdır. Dakikada 150–200 atım normal kabul edilir.

Vücut ısısı anüsten sokulan bir termometre ile ölçülebilir. Normalde ağırlık ve hareketliliğe göre 41 ile 42,5 derece arasındadır. Bu nedenle vücut ısısı ölçümü hastalık teşhisinde referans alınmaz. Ölüm oranının veya hastalıklı güvercin sayısının yüksek olduğu durumlarda, birçok hastalık, ancak laboratuar ortamında tespit edilebildiği için hasta veya ölü hayvanın muayene için ilgili kliniğe gönderilmesi gereklidir. Bu durum özellikle yetişkin hayvanların pek etkilenmediği, daha çok yavrular arasında büyük kayıplara neden olan hastalıklar için geçerlidir. Bir salmadan birçok hayvanın incelenmesi kesin bir sonuç için gereklidir. Tek bir hayvan incelenerek elde edilecek sonuç tesadüfî olabilmektedir. Zira bir hayvanın incelenmesi ile birden fazla hayvanın incelenmesinde parasal anlamda da çok büyük bir fark bulunmamaktadır.

Ufuk ALAGÖZ tarafından TGYB için çevirilmiştir.