Güvercinlerde de görülen ve Escherichia coli bakterisinin sebep olduğu
hastalıklara Coli Enfeksiyonu denmektedir. Kitlesel hastalanmalar
nadiren görülür, genelde bağışıklık sistemi gelişmemiş, direnci zayıf
hayvanlarda münferit hastalanmalar görülmektedir.
Hastalık Tetikleyicileri:
Escherichia coli tetikleyicisi çubuk şeklinde, yak. 0,5 3 mikrometre
uzunluğunda olan bir bakteri olup, çoğu hayvanın bağırsağında yaşar.
Tohum yiyen bazı kuş türünün doğal bağırsak florasında bulunmamaktadır.
Escherichia coli yüzlerce farklı alt serotipe bölünmüştür. Bunlardan
bazıları insanda ve bazı hayvanlarda hastalıklara neden olabilmektedir.
Güvercinle olan ilişkisi şimdiye kadar incelenmemiştir.
Bulaşma ve Yayılma:
Escherichia coli bağırsakta bulunur ve dışkı yoluyla dışarıya ulaşır.
Salmada hijyenik olmayan koşullar ve aşırı kalabalık nedeniyle büyük
miktarlarda kirlenmiş yem ve su tüketen güvercinler, dolayısıyla da
büyük miktarlarda bakteri alırlar. Aşırı derecede tetikleyici alımı
sonucu doğal bağışıklık sistemleri, alınan bakterilerle mücadelede doğal
olarak yetersiz kalmakta ve klinik hastalık vakaları ortaya çıkmaktadır.
Patojen Escherichia coli bakterileri yumurtaya kabuğundan girip yavruyu
enfekte edip öldürebilmektedir.
Hastalığın Oluşumu:
Büyük miktarlarda alınan bakteriler aşırı üreyebilecekleri sindirim
kanalına ulaşır ve yüksek dereceli bir bağırsak enfeksiyonuna neden
olurlar. Burada bağırsak duvarının direnci o kadar zayıflatılır ki,
tetikleyiciler buradan dolaşım sistemine geçer ve bu yolla başka
organları enfekte ederler. Sonuç bir genel hastalığa dönüşür ve genelde
yavru ve genç güvercinlerde ölümle biter. Yetişkin güvercinlerde genelde
kronik seyir olan ve Coligranulamatose de denen bağırsak düğümlenmesi
görülür. Bu şekildeki oluşum tarzının sırrı henüz çözülmemiştir.
Akut seyirde kuluçka süresi 1 5 gün arası, kronik seyirde ise birkaç
haftadır.
Hastalığın Belirtileri:
Akut hastalık seyrinde genel hastalık belirtileri olan rengi matlaşmış
tüyler, yemi reddetme, ishal, zayıflama ve katılımsızlık dikkat çeker.
Mağdur güvercinler kabarık tüylerle bir köşede durur. Akciğer ve eklem
iltihapları da ortaya çıkabilir. Kronik seyirde tekrar tekrar ölümler
gözlenir. Yavrularda çoğu zaman ölümle sonuçlanan göbek bağı
iltihaplanmaları görülür.
Otopsi:
Otopside akut bağırsak iltihabının yanı sıra karaciğer ve dalak iltihabı
da görülür. Söz konusu organlar büyümüştür. Karın derisi iltihabı da
görülebilir. Yetişkin hayvanların kronik hastalık seyrinde bağırsaklarda
ve dış duvarında gri-sarı, iplik şeklinde, sıralı, yumuşak veya sert,
kısmen kireçlenmiş düğümler, coligranulamalar bulunur.
Teşhis:
Teşhis; hastalanmış veya yeni ölmüş güvercinlerin bakteriyolojik
olarak laboratuar ortamında incelenerek Escherichia coli bulunduğuna
dair kanıt bulunmasıdır. Bu sırada diğer hastalık tetikleyicileri hariç
tutulmalıdır. Ölümü muayeneden çok önce gerçekleşmiş hayvanlarda,
ölümden hemen sonra tali olarak vücuda giren Escherichia coli bakterisi
bulunacağından, Escherichia coli mevcudiyetine daima şüpheli bir göz ile
bakılmalı ve gerekirse salmada tekrar testler yapılmalıdır. Escherichia
colinin hasta eden türleri çoğu kez bakteriyolojik muayene çerçevesinde
tanınabilen patojenik işaretler taşıyabilirler.
Fark Teşhis:
Fark teşhis olarak iç organlara düğümlenmeye sebep olan tüberküloz,
pseudo- tüberküloz ve aspergillose nazarı dikkate alınmalıdır.
Tedavi:
Bir çok e-coli ırkı klasik antibiyotiklere karşı dirençli olduğundan,
Escherichia coli enfeksiyon tedavisine başlamadan önce, izole edilen
bakterinin direnç parametreleri gereklidir. Örneğin salmonellaya karşı
etkili olan karışımların e-coli enfeksiyonlarında etkisiz olduğu
kanıtlanmıştır. Enrofloxacin (Baytril) ve Amoxicillinde başarı oranı
yüksek beklenmektedir. En az direnç problemi ise, günde 2 kez 4 mg/
ağırlık oranında enjekte edilmek zorunda olan Gentamycin göstermiştir.
Kronik olarak hastalanan hayvanlar, iyileşme ihtimalleri çok zayıf
olduğundan, en iyisi öldürülmelidir.
Önlem:
Escherichia colinin hasta eden enfeksiyonlarının nedeni genelde
hijyenik olmayan salmalar olduğundan, salma temizliğinin
iyileştirilmesine konsantre olunmalıdır. Aşırı kalabalık önlenmeli ve
salma temizliği nüfusa oranla daha sık yapılmalıdır. Bağırsak
parazitleriyle (Solucan, Koksidler) mücadele düzenli olmalıdır.
Ufuk ALAGÖZ tarafından TGYB için çevirilmiştir. |